Οι τρεις Ιεράρχες, οι προστάτες των γραμμάτων

Μέγας Βασίλειος

Έγραψε πολλά βιβλία. Ίδρυσε τη Βασιλειάδα με νοσοκομείο, γηροκομείο, σχολείο, καθώς και ξενώνα. Γι αυτά όλα ονομάστηκε Μέγας. Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια του Πόντου το 330 μ.Χ.. Μεγάλωσε και ανατράφηκε μέσα σε χριστιανικό περιβάλλον, κάτω από τη φροντίδα της μητέρας του. Όταν οι περίφημες σχολές της Καισάρειας δεν είχαν να του προσφέρουν τίποτα περισσότερο, ο Βασίλειος έφτασε στην Αθήνα. Τόση ήταν η φιλομάθειά του, που σπούδασε ιατρική, ρητορική, αστρονομία, γεωμετρία, καθώς και θεολογία. Περισσότερο όμως προόδευσε στην αρετή και τη χριστιανική ζωή. Έτσι αρνήθηκε τη δόξα των ανθρώπων και τη φήμη του σοφού κι αφιερώθηκε στον Θεό. Έγινε ο γνωστός αρχιεπίσκοπος Καισαρείας, που έμεινε στην ιστορία ως Μέγας και ως Επίσκοπος της αγάπης, με τη γνωστή Βασιλειάδα. Στο έργο αυτό της φιλανθρωπίας αφιέρωσε όλα του τα πλούτη και όλη του τη ζωή, μέχρι την κοίμησή του το 350.

Γρηγόριος ο Θεολόγος

Έγραψε πολλά ποιήματα. Τον ονόμασαν Θεολόγο, γιατί τα κηρύγματα και τα γραπτά του στερέωσαν την ορθόδοξη πίστη. Ένας και μόνο άνθρωπος με θεϊκή φωτιά στην καρδιά μπορεί να διορθώσει ολόκληρη πόλη. Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος ήταν φίλος και συσπουδαστής του Βασιλείου, συνομήλικός του. Σπούδασε κι έγινε κάτοχος όλης της γνωστής σοφίας. Γρήγορα όμως τ΄ άφησε όλα και αφοσιώθηκε στον Χριστό. Ως επίσκοπος της Ναζιανζού και ως Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως πολέμησε με ευγλωττία και γενναιότητα όλες τις αιρέσεις και κράτησε την πίστη μας ανόθευτη. Για την προσφορά του στην ορθοδοξία ονομάστηκε Θεολόγος και είναι ο δεύτερος που παίρνει αυτόν τον «τίτλο» μετά τον ευαγγελιστή Ιωάννη. Λιγότερο γνωστό, αλλά αξιόλογο, είναι το ποιητικό του έργο, που σήμερα πολλοί το μελετούν και το θαυμάζουν.

Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Το κήρυγμά του ήταν κάτι το εξαιρετικό. Όταν κήρυττε ήταν σαν να έτρεχε χρυσάφι από το στόμα του. Μοίραζε φαγητό σε 7.000 φτωχούς κάθε μέρα. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γεννήθηκε λίγο αργότερα, γύρω στο 350, στην Αντιόχεια της Συρίας. Ο ξακουστός δάσκαλος Λιβάνιος τον προόριζε για διάδοχό του στην Αντιόχεια. Μα ο Ιωάννης προτίμησε να αφιερωθεί στον Θεό. Με φλογερά και δυνατά κηρύγματα έσπειρε το λόγο του Θεού σε πολλά μέρη αλλά και στην Κωνσταντινούπολη ως Πατριάρχης. Σε κάθε ομιλία του μαζευόταν πλήθος πολύ. Χάρη στην ευγλωττία του πήρε το όνομα Χρυσόστομος. Όμως οι εχθροί της αλήθειας, μεταξύ των οποίων και η αυτοκράτειρα, την οποία έλεγχε για τις αδικίες της, τον έστειλαν στην εξορία τρεις φορές. Την Τρίτη φορά πέθανε από τις κακουχίες, δοξολογώντας τον Θεό.

 

Απολυτίκιο
«Τους τρείς μεγίστους φωστήρας της Τρισηλίου θεότητος, τους την οικουμένην ακτίσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας, τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας, τους την κτίσιν πασαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας, Βασίλειον τον μέγαν, και τον Θεολόγον Γρηγόριον, σύν τω κλεινώ Ιωάννη, τω την γλώτταν χρυσορρήμονι, πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί, συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν· αυτοί γάρ τη Τριάδι, υπέρ υμών αεί πρεσβεύουσιν.»