Η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής

Μεταξύ των μακρών νηστειών του έτους η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι η αρχαιότερη και αυστηρότερη περίοδος νηστείας. Ξεκινά από την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει με το Μεγάλο Σάββατο.

Με ιδιαίτερη αυστηρότητα λοιπόν νηστεύουμε την πρώτη ή αλλιώς Καθαρά Εβδομάδα. Λάδι (και οίνο) καταλύουμε μόνο το Σάββατο και την Κυριακή.

Με τον ίδιο περίπου τρόπο οφείλουμε να νηστεύουμε και το υπόλοιπο διάστημα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, από λάδι (και οίνο) απέχουμε όλες τις ημέρες της εβδομάδας και όχι μόνο την Τετάρτη και την Παρασκευή, ενώ λάδι και οίνο καταλύουμε μόνο το Σάββατο και την Κυριακή. Το νηστειοδρόμιο μπορείτε επίσης να το κατεβάσετε σε μορφή PDF.

Εξαιρέσεις της νηστείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής

• Των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων: επιτρέπεται η κατάλυση οίνου και ελαίου.
• Τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου: καταλύουμε και ψάρι.
• Την Κυριακή των Βαϊων: καταλύουμε ψάρι.

Το Μεγάλο Σάββατο, το μοναδικό Σάββατο του έτους που νηστεύουμε, είναι ημέρα αυστηρής νηστείας.

Οι δικές μας συνταγές της νηστείας 

Εδώ και μερικά χρόνια συλλέγουμε διάφορες συνταγές από τα μέλη της Ενορίας μας. Έτσι δημιουργήθηκε το δικό μας «βιβλίο μαγειρικής» με τίτλο «Essen und Kochen in der orthodoxen Fastenzeit», το οποίο μπορεί ο καθένας σας να κατεβάσει ηλεκτρονικά.

Για να μεγαλώσει η συλλογή μας περιμένουμε και τις δικές σας συνταγές. Μπορείτε να ποστάρετε τη συνταγή σας στην σελίδα μας στο Facebook ή να μεταδοθεί μέσω Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. ή καθώς να παραδοθεί γραμμένη σε χάρτη - κατά κλασική παράδοση - στην ενορία μας.

Αρχή του Τριωδίου

Λειτουργικό βιβλίο της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας, που περιέχει τις ακολουθίες από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου έως το Μεγάλο Σάββατο, δηλαδή της περιόδου προετοιμασίας του πιστού για το πάσχα. Ονομάζεται Τριώδιο, γιατί πολλοί από τους κανόνες που περιέχει έχουν μόνον τρεις ωδές: Μία εκ των πέντε πρώτων και πάντοτε την 8η και την 9η. Κανών στην ορθόδοξη υμνογραφία ονομάζεται ένα σύστημα εγκωμιαστικών τροπαρίων, τα οποία ψάλλονται στην ακολουθία του όρθρου και έχουν ενιαίο θέμα και ήχο. Κατ’ επέκταση, λοιπόν, η περίοδος από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου έως το Μεγάλο Σάββατο ονομάζεται Τριώδιο. 

Το Τριώδιο, ως χρονικό διάστημα, μπορούμε να το χωρίσουμε σε τρεις διακριτές περιόδους:

1) Προπαρασκευαστική περίοδος για τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή

Είναι αυτό που ο λαός αποκαλεί Τριώδιο. Διαρκεί από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου έως την Κυριακή της Τυρινής. Είναι το στάδιο προετοιμασίας για τη νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστή που ακολουθεί, αλλά και περίοδος με τις καρναβαλικές εκδηλώσεις.

Αυτή την περίοδο μπορούμε να τη χωρίσουμε χρονολογικά σε τέσσερις υποπεριόδους:

• Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου
  Την πρώτη Κυριακή του Τριωδίου διαβάζεται στις Εκκλησίες η παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου. Ο Χριστός φανερώνει σ’ αυτή την αξία της ταπεινοφροσύνης και τη συγγνώμη του Τελώνη, που έχει συναίσθηση αμαρτιών του, αντίθετα με τον αλαζόνα Φαρισαίο, που με την υποκρισία του παρουσιάζει τον εαυτό του τέλειο άνθρωπο.Την εβδομάδα του Τελώνου και του Φαρισαίου, δεν υπάρχει η παραμικρή νηστεία. Γίνεται «κατάλυση στα πάντα», σύμφωνα με την εκκλησιαστική ορολογία.
• Κυριακή του Ασώτου
  Τη δεύτερη εβδομάδα του Τριωδίου διαβάζεται στις Εκκλησίες η παραβολή του ασώτου υιού και με την οποία ο Χριστός διδάσκει την αξία της συγχωρήσεως και το μεγαλείο της μετανοίας. Την εβδομάδα του Ασώτου γίνεται «κατάλυση στα πάντα» όλες τις ημέρες, εκτός της Τετάρτης και Παρασκευής. Την Πέμπτη αυτής της εβδομάδας υπάρχει το έθιμο της Τσικνοπέμπτης, κατά το οποίο καταναλώνονται αφειδώς κρεατικά, μέσα σε πανηγυρικό κλίμα. Την τελευταία ημέρα της εβδομάδας τιμώνται οι ψυχές των τεθνεώτων, στο πρώτο από τα δύο Ψυχοσάββατα, που αναγνωρίζει η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία.
• Κυριακή των Απόκρεω
  Στις Εκκλησίες διαβάζεται η περικοπή από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, που αναφέρεται στη Δευτέρα Παρουσία και την κρίση που θα ακολουθήσει. Η Κυριακή αυτή ονομάστηκε «των Απόκρεω», επειδή είναι η τελευταία ημέρα κρεοφαγίας για τους Χριστιανούς. Η τρίτη εβδομάδα του Τριωδίου ονομάζεται και εβδομάδα της Τυροφάγου ή Τυρινής, επειδή όλες τις ημέρες γίνεται κατάλυση σε όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα, του αυγού, των ψαριών και του ελαιολάδου, απαγορεύεται όμως η κρεοφαγία, εκτός από την Κυριακή των Απόκρεω. 
• Κυριακή της Τυροφάγου
  Στις Εκκλησίες διαβάζεται η περικοπή του Ευαγγελίου του Ματθαίου, που αναφέρεται στην αξία της συγχώρεσης και της νηστείας. Η Εκκλησία επιτρέπει στους πιστούς την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, αυγών, ψαριών και ελαιολάδου, απαγορεύει όμως την κρεοφαγία. Από την επομένη, Καθαρά Δευτέρα, αρχίζει η αυστηρή νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. 

Β. Μεγάλη Τεσσαρακοστή

Διαρκεί από την Καθαρά Δευτέρα έως την Παρασκευή πριν από το Σάββατο του Λαζάρου. Είναι περίοδος αυστηρής νηστείας, περισυλλογής και προσευχής, που προετοιμάζει τον πιστό για την Εβδομάδα των Παθών και την Ανάσταση του Κυρίου. Ονομάζεται Τεσσαρακοστή ή Σαρακοστή, για να θυμίζει τη σαραντάημερη νηστεία του Χριστού στην έρημο, και Μεγάλη για να ξεχωρίζει από τη σαραντάημερη, επίσης, νηστεία των Χριστουγέννων, που είναι λιγότερο αυστηρή.

Οι εβδομάδες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι έξι:

• Καθαρή Εβδομάδα
  Λαμβάνει την ονομασία της από την Καθαρά Εβδομάδα. Το βράδυ της Παρασκευής της πρώτης εβδομάδας της Σαρακοστής ψάλλονται οι Α' Χαιρετισμοί στις εκκλησίες. Το Σάββατο η εκκλησία εορτάζει το «θαύμα των κολλύβων», μαζί με τον πρωταγωνιστή του, τον Άγιο Θεόδωρο τον Τήρωνα. Την εποχή της βασιλείας του, ο αυτοκράτορας Ιουλιανός, που προσπάθησε να επαναφέρει την ειδωλολατρία στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, εξαπέλυσε διωγμό εναντίον των Χριστιανών της Κωνσταντινουπόλεως και μάλιστα αποπειράθηκε να μολύνει τις τροφές τους. Η πανουργία του αυτή αποκαλύφθηκε από τον στρατιωτικό Θεόδωρο, ο οποίος με τη βοήθεια του πατριάρχη Ευδόξιου παρότρυνε τον λαό να τραφεί με κόλλυβα και να σωθεί.
• Α' Νηστειών
  Η Κυριακή της δεύτερης εβδομάδας της Σαρακοστής ονομάζεται και Κυριακή της Ορθοδοξίας, σε ανάμνηση της αναστήλωσης των εικόνων από την αυτοκράτειρα Θεοδώρα το 842, που σηματοδότησε το τέλος της Εικονομαχίας (726-842), της πολιτικοθρησκευτικής διαμάχης που συντάραξε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και απείλησε τη συνοχή της. Το βράδυ της Παρασκευής ψάλλονται οι Β' Χαιρετισμοί στις εκκλησίες.
• Β' Νηστειών
  Η Κυριακή της δεύτερης εβδομάδας της Σαρακοστής είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά (1296-1359). Το βράδυ της Παρασκευής ψάλλονται οι Γ' Χαιρετισμοί στις εκκλησίες.
• Γ' Νηστειών
  Η Κυριακή της τρίτης εβδομάδας της Σαρακοστής είναι αφιερωμένη στην προσκύνηση του Τιμίου Σταυρού («Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως»). Το βράδυ της Παρασκευής ψάλλονται οι Δ' Χαιρετισμοί στις εκκλησίες.
• Δ' Νηστειών
  Το βράδυ της Παρασκευής της τέταρτης εβδομάδας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ψάλλεται στις εκκλησίες ολόκληρος ο Ακάθιστος Ύμνος ή Χαιρετισμοί της Παναγίας.
• Ε' Νηστειών
  Η έκτη και τελευταία εβδομάδα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής αποκαλείται «κουφή» ή «βουβή», επειδή δεν υπάρχουν ψαλμωδίες και Χαιρετισμοί, εν αναμονή των Παθών του Χριστού.

Γ. Μεγάλη Εβδομάδα

Διαρκεί από την Κυριακή των Βαΐων έως το Μεγάλο Σάββατο και είναι αφιερωμένη στα Πάθη του Χριστού.

Δόξα τω Θεώ οι ιεροί ναοί μας ανοίγουν πάλι!

Αγαπητοί μας ενορίτες,

δόξα τω Θεώ οι ιεροί ναοί μας ανοίγουν πάλι! Για το επόμενο χρονικό διάστημα, όμως, θα υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί. Η Πολιτεία θέτει προϋποθέσεις για το άνοιγμα των ναών. Στόχος των μέτρων είναι να παραμείνουμε προσεκτικοί, για να μη γίνουμε αιτία να διασπαρεί άθελά μας ο κορωνοϊός.

Η μεγάλη αλλαγή που γίνεται είναι η εξής: ο αριθμός των πιστών περιορίζεται για να τηρούνται οι αποστάσεις ασφαλείας. Στο Brühl επιτρέπεται να συμμετέχουν σε μία ακολουθία 30 πιστοί, στο Wesseling 25 πιστοί.

Επομένως, για να ελέγχεται ο αριθμός, πρέπει πρώτα να δηλώσουμε, μόνο τηλεφωνικά (δηλαδὴ όχι με μηνύματα, μέιλ κ.τ.λ.), ότι θέλουμε να συμμετάσχουμε στη συγκεκριμένη ακολουθία.

 Εδώ θα βρείτε πως θα γίνονται οι δηλώσεις.

Χριστὸς ἀνέστη!

οἱ ἱερεῖς σας

π. Ἀθανάσιος καὶ π. Ἀμβρόσιος